Mogelijk of niet: gezond eten als je weinig geld hebt
FOTO : NU
Gezonde voeding is belangrijk, maar niet voor iedereen toegankelijk, stelt het Netwerk Tegen Armoede op Twitter. Betaalbaar en gezond winkelen vergt planning, tijd en mentale ruimte. Kwetsbare mensen zouden die juist missen. Is dit inderdaad zo en hoe komt dat dan?
Als je met weinig geld moet leven, moet je steeds opnieuw weer keuzes maken. Voeding is daarbij, net als kleding of de energierekening, slechts een van de onderdelen. Steeds moeten afwegen zorgt voor cognitieve belasting, stelt Emely de Vet, hoogleraar consumptie en gezonde leefstijl aan Wageningen University & Research.
"Door deze cognitieve belasting zijn mensen minder goed in staat om voor de lange termijn te denken en neemt het organisatorische vermogen af. Grote issues, zoals zorgen of de huur deze maand wel betaald kan worden, gaan daarbij voor op gezondheid. Bovendien wordt men door de belasting gevoeliger voor beloningen, bijvoorbeeld in de vorm van ongezond voedsel."
Ongezonde voeding heeft door de aanwezige vetten, suikers en zout een hogere belonende waarde dan gezond voedsel, zegt De Vet. "Deze nutriënten geven in ons brein een fijn gevoel. Daar ga je door bepaalde omstandigheden ook eerder naar op zoek."
“Op plekken waar mensen met meer en minder geld door elkaar heen wonen, zie je vaak dat mensen met minder geld een grotere ontevredenheid ervaren.”
Budgetcoach Mat Heugen, die ruim zes jaar mensen met weinig geld begeleid, sluit zich daarbij aan. "Mensen die ik help, hebben vaak chronische stress en zitten doorgaans echt in een overlevingsmodus. Onderzoeken tonen aan dat je hierdoor moeilijker beslissingen neemt en dat zelfs het IQ hierdoor met tot wel dertien punten kan dalen".
Ongezond eten vaak goedkoper dan gezond eten
Bovendien is ongezond eten vaak goedkoper en ook nog eens gemakkelijk, zien beide experts. Daarbij wonen mensen met weinig geld vaak ook op plekken waar het voedselaanbod ongezonder is. "Hierdoor wordt het objectief gezien nog moeilijker om gezonde keuzes te maken. Op plekken waar mensen met meer en minder geld door elkaar heen wonen, zie je vaak dat mensen met minder geld een grotere ontevredenheid ervaren", licht De Vet toe.
Dit wordt ook wel relatieve deprivatie genoemd. Hierbij is sprake van een subjectieve onvrede die wordt veroorzaakt door de positie ten opzichte van een ander. Het gevoel dat je minder hebt dan een ander, maakt dat mensen eerder op zoek gaan naar beloning.
Dit ziet Heugen terug in zijn dagelijkse werk, zeker bij mensen met schulden. "Het gemiddelde aantal schuldeisers ligt op twaalf per dossier. Hierdoor blijft er onder de streep niet veel over en denken mensen eerder: dit nemen ze me niet ook nog af."
Los daarvan geeft de budgetcoach aan dat sommige mensen met minder geld allang blij zijn dat ze een boterham met kaas kunnen eten. "Voor een garnering met sla, tomaat en komkommer is simpelweg geen geld meer. De meesten zijn wel heel creatief, maar zijn dat eerder met bulkproducten zoals pizza en andere kant-en-klaarproducten, pasta en frisdrank."
De Vet ziet dat veel van deze producten de afgelopen decennia groter zijn geworden in omvang. Zo zijn er kiloknaller- en XL-zakken chips of supersizemenu's. "Als je van weinig geld moet rondkomen, zijn deze grootverpakkingen aantrekkelijk, omdat je letterlijk meer waar voor je geld krijgt."
Is gezond eten een luxe?
Bovendien zitten er vaak rituelen en tradities aan eetpatronen. Deze kunnen per opleidingsniveau enorm verschillen, ziet De Vet. Mensen met een lager inkomen hebben vaker last van overgewicht, obesitas en diabetes. De zogenoemde welvaartsziekten zijn armoedeziekten geworden, constateert De Vet. "Gezond leven is een luxe die niet iedereen zich kan veroorloven."
Ook al zijn er betaalbare producten die voldoende voedingsstoffen bevatten, een gezond voedingspatroon is bij elkaar opgeteld duurder dan een ongezond voedingspatroon, stelt De Vet.
Mensen met lage inkomens en een lagere opleiding leven gemiddeld zeven jaar korter en rond de vijftien jaar minder in goed ervaren gezondheid. Absurd en onrechtvaardig, vindt zij. "Overgewicht is niet altijd een persoonlijke keuze, maar ook een probleem van de maatschappij. Zeker als ruim 75 procent van het supermarktaanbod niet in de Schijf van Vijf past en de aanbiedingen grotendeels ongezond zijn."
Quellen: NU
Von : Anne van Asseldonk
